«Духан» сүрөөсү (44-сүрөө – «Түтүн») Курайштыктардын Мухаммед пайгамбардын (саллаллаху алейхи васаллам) кабарын четке кагып, ага төмөнкүдөй чакырык таштаганы айтылат:
Мына алардын айткандары:“Бизде бир гана өлүм бар. Биз (өлгөн соң) тирилбейбиз.Эгер силер чынын айтып жатсаңар биздин аталарыбызды (тирилтип) келтиргилечи”.
Духан сүрөөсү 44:34-36
Алар анын бийлигин далилдеп, бирөөнү тирилтип беришин талап кылышкан. Ахкаф Сүрөсүнүн (46-Сүрөсү – «Кумдар») да ушундай эле окуя, каапыр уулунун ыймандуу ата-энесинен бирөөнү тирилтүүнү талап кылганы айтылат.
Өз ата-энесине айтты: “Уф! Экөөңө, менден мурда канчалаган кылымдар өтүп кетсе деле, менин тирилип кайра чыгуума убада берип жатасыңарбы?!” Ал экөө тең: “Оо куурагыр, Кудайга ишен! Анткени Аллахтын айткандарынын бардыгы чындык!” – деп кайрылышат. (Анда) ал: “Бул илгеркилердин эле жомогу!”
дейт. Ахкаф сүрөөсү 46:17
Ал тирилүүнү ойдон чыгарылган нерсе деп эсептеген, анткени ал буга окшогон нерсени эч качан көргөн эмес. Духан жана Ахкаф сүрөлөрүндө каапырлар көп учурда бир кудайлык диндин акыйкаттыгына «далил» катары өлгөндөрдүн тирилүүсүн талап кылып, пайгамбарларды «сынашканын» окуйбуз . Ыйса Машайак (алейхи салам) да жаман ойлогондор тарабынан ушундай сыноого дуушар болгон. Бирок, бул мүмкүнчүлүктөн пайдаланып, өзүнүн бийлигинин белгисин көрсөтүп, миссиясын түптөдү.
Машайактын миссиясы кандай болгон ?
Ыйса Машайак (алейхи салам) насаат айтып , айыктырган жана көптөгөн кереметтерди жасаган . Бирок, анын окуучулары, шакирттери, жада калса душмандарынын бир суроосу бар эле: ал эмне үчүн келди? Кереметтерди көптөгөн байыркы пайгамбарлар, анын ичинде Муса (алейхи салам) да көрсөткөн . Мыйзам Муса пайгамбар аркылуу берилгенин эске алсак жана Ыйсанын айтымында, «ал мыйзам бузуу үчүн келген эмес» деген суроо ачык бойдон калды, ал эмне максат менен келди?
Анан бир күнү пайгамбарыбыздын (с.а.в) досу катуу ооруп калды. Ыйсанын шакирттери ал башкаларды айыктыргандай эле, досуна дароо барып, аны айыктырат деп күтүшкөн. Бирок Ыйса Машайак (алейхи салам) бул дүйнөгө эмне үчүн келгенин айтуу үчүн атайылап дагы бир нече күн ошол жерде калды . Инжилде мындайча айтылат :
Ыйса Машайак өлүм менен күрөшөт
“1 Эже-сиңди Мариям менен Марта жашаган Бетания деген айылда Лазар деген бир адам ооруп жатты. 2 Ыйсаны жыпар жыттуу май менен майлаган, Анын бутун чачы менен аарчыган ушул Мариям болчу. Ооруп жаткан Лазар анын бир тууганы эле. 3 «Теңир, жакшы көргөн адамың ооруп жатат», – деп, эже-сиңди Ыйсага айттырып жиберишти. 4 Ыйса муну укканда: «Ал бул оорудан өлбөйт, бул – Кудайдын даңкталышы үчүн жол берилген оору. Бул аркылуу Кудай Уулу даңкталат», – деди. 5 Ыйса Мартаны, анын сиңдисин жана Лазарды жакшы көрчү. 6 Ал Лазардын ооруп жатканын укса да, жүргөн жеринде дагы эки күн болду. 7 Андан кийин шакирттерине мындай деди: «Жүргүлө, Жүйүт аймагына кайра баралы». 8 Шакирттери Ага: «Устат, жүйүттөр жакында эле Сени таш бараңга алып өлтүргөнү жатышпады беле? Анан кайра ошол жакка барганы жатасыңбы?» – дешти. 9 Ыйса аларга: «Бир күндө он эки саат жарык болот эмеспи. Күндүз жүргөн адам мүдүрүлбөйт, анткени ал бул дүйнөнүн жарыгын көрүп турат. 10 Ал эми түн ичинде жүргөн адам мүдүрүлөт, анткени анын ичинде жарык жок», – деп жооп берди. 11 Ыйса бул сөздөрдү айткандан кийин, аларга: «Досубуз Лазар уктап калды, бирок Мен барып, аны ойготом», – деди. 12 Шакирттери Ага: «Теңир! Уктап жатса, анда айыгат», – дешти. 13 Ыйса Лазардын өлүп калганы жөнүндө айткан эле, шакирттери болсо анын жөн эле уктап жатканы жөнүндө айтып жатат деп ойлошту. 14 Ошондо Ыйса ачык эле мындай деди: «Лазар өлүп калды. 15 Силер үчүн кубанып жатам. Силердин ишенип калышыңар үчүн, Менин ал жакта болбогонум жакшы болду. Жүргүлө, ага баралы». 16 Ошондо Эгиз деген да ысымы бар Томас башка шакирттерге: «Жүргүлө, биз да аны менен бирге өлөлү», – деди. 17 Ыйса келгенде, Лазардын көргө коюлганына төрт күн болгонун укту. 18 Бетания менен Иерусалимдин ортосундагы аралык болжол менен он беш стадий болгондуктан, 19 көптөгөн жүйүттөр Марта менен Мариямга көңүл айтууга келишкен эле. 20 Марта Ыйсанын келе жатканын укканда, алдынан тосуп чыкты. Мариям болсо үйдө калды. 21 Марта Ыйсага: «Теңир! Сен бул жерде болгондо, бир тууганым өлмөк эмес. 22 Бирок мен азыр да билем, Сен Кудайдан эмне сурасаң да, Кудай Сага берет», – деди. 23 Ыйса ага: «Бир тууганың тирилет», – деди. 24 Марта Ага: «Акыркы күнү, өлгөндөр тириле турган күнү тирилерин билем», – деди. 25 Ыйса ага мындай деди: «Мен тирилүүмүн жана өмүрмүн. Мага ишенген адам өлсө да, тирилет. 26 Мага ишенип жашаган адам өлбөйт. Ушуга ишенесиңби?» 27 Марта Ага: «Ооба, Теңир. Дүйнөгө келе турган Кудай Уулу Машайак Сен экендигиңе ишенем», – деди. 28 Муну айткандан кийин, ал үйүнө барды да, сиңдиси Мариямды тымызын чакырып алып: «Устат бул жерде. Ал сени чакырып жатат», – деди. 29 Муну угары менен, Мариям шашылыш тура калып, Ыйсага жөнөдү. 30 Ыйса айылга кире элек болчу, Ал Марта менен жолуккан жерде эле. 31 Мариямга көңүл айтканы келгендер анын үйдөн шашылыш чыгып кеткенин көрүшкөндө, «Бир тууганын жоктоп ыйлаш үчүн, мүрзөгө кетти го», – деп ойлоп, артынан кошо жөнөштү. 32 Мариям болсо Ыйса турган жерге келди да, Аны көргөндө, бутуна жыгылып: «Теңир, Сен бул жерде болгондо, бир тууганым өлмөк эмес», – деди. 33 Мариямдын жана аны менен келген жүйүттөрдүн ыйлаганын көргөн Ыйсанын каңырыгы түтөп, жүрөгү сыздады. 34 «Аны кайсы жерге койдуңар?» – деп сурады Ыйса. «Теңир, келип, Өзүң көр», – деп жооп беришти алар. 35 Ыйса көзүнө жаш алды. 36 Ошондо жүйүттөр: «Карагылачы, Лазарды Ал кандай жакшы көрчү!» – дешти. 37 Кээ бирөөлөр болсо: «Бул сокурдун көзүн ачпады беле, анан ушуну өлүмдөн алып кала алган жокпу?» – дешти. 38 Ыйса ичинен кайгырып, мүрзөгө басып келди. Ал оозу таш менен жабылган мүрзөлүк үңкүр эле. 39 «Ташты алып салгыла!» – деди Ыйса. Ошондо өлгөн Лазардын бир тууганы Марта Ага: «Теңир! Жыттанып кетти го, коюлганына төрт күн болуп калбадыбы», – деди. 40 Ошондо Ыйса ага: «Мен сага: “Эгерде ишенсең, Кудайдын даңкын көрөсүң”, – деп айткан жок белем?», – деди. 41 Үңкүрдүн оозунан ташты алып салышкандан кийин, Ыйса асманды карап, мындай деди: «Ата, Мени уккандыгың үчүн, Сага ыраазымын. 42 Мени дайыма угарыңды билем. Бирок муну Мени Сен жибергениңе ушул жерде турган эл ишенсин деп айтып жатам». 43 Муну айткандан кийин, Ал бийик үн менен: «Лазар, чык!» – деди. 44 Ошондо колу-буту кепинделген Лазар мүрзөдөн чыгып келди. Анын бети-башы да оролуу эле. Ыйса аларга: «Анын кепинин чечкиле, бассын», – деди.”
Жакан 11:1-44
Ыйса Машайак бир тууганын айыктыруу үчүн мүмкүн болушунча тезирээк келет деп үмүт кылышкан. Бирок Ыйса Лазардын өлүмүнө жол берүү үчүн келишин кечиктирген. Анын чечимин эч ким түшүнгөн жок. Ал эми жүрөгүнө карасак, ачууланганын көрөбүз. Бирок кимге? Эжелер үчүнбү? Чогулган элге? Студенттер үчүн? Лазар үчүнбү? Жок, ал өлүмдүн өзүнө ачууланды. Айтмакчы, бул Ыйса Машайактын көзүнө жаш алган эки эпизоддун бири. Ал эмнеге ыйлап жатты? Ал досунун өлгөнүн көрүп ыйлап жиберди. Өлүм анын жүрөгүндө ачууну, кайгыны жаратты.
Адамды оорудан айыктыруу, албетте, жакшы нерсе, бирок баары бир өлөт. Адам дени соо болобу, ооруп жатабы, баары бир өлүм өз жазасын алат – адил адамдар да, жаман адамдар да, эркектер да, аялдар да, карылар да, жаштар да, динчилдер да, каапырлар да. Баш ийбестиктин айынан өлүп калган Адам атадан бери ушундай болуп келген. Анын урпактарынын баары, анын ичинде сен да, мен да өлүмдүн туткунундабыз – акыркы душман. Өлүм бизди үмүттөн ажыратат, жоопсуз калтырат. Эгер адам жөн эле ооруп калса, анда дагы деле үмүт бар. Ошондон улам эже-сиңдилер айыгып кетээрин үмүт кылышкан. Бирок бир тууганынын өлүмү аларды бардык үмүтүнөн ажыратты. Мунун баары бизге толугу менен тиешелүү. Ооруканада дагы деле үмүт бар. Көрүстөн азыр жок. Өлүм акыркы душман. Ыйса Машайак дал ушул душманды жеңгени келди + . Ошон үчүн ал эжелерге жар салды:
“Ыйса ага мындай деди: «Мен тирилүүмүн жана өмүрмүн. Мага ишенген адам өлсө да, тирилет.”
Жакан 11:25
Ыйса Машайак (алейхи салам) өлүмдү жок кылуу жана жашоону тандагандардын баарына өмүр берүү үчүн келген. Ал көптөгөн күбөлөрдүн көзүнчө Лазарды тирилтип, өзүнүн толук күчүн көрсөткөн. Өлүмдүн ордуна жашоону тандаган ар бирибизге да ошондой кылам деп убада кылган.
Пайгамбардын аракетине болгон реакция
Өлүм — адамзаттын акыркы душманы, бирок көбүбүз «майда душмандар» менен тынымсыз «майда» чыр-чатактар, тагыраак айтканда, саясий, диний же этникалык араздашууларга аралашып жатабыз. Бул Ыйса Машайактын убагында да болгон . Бул кереметке күбө болгондордун реакциясынан биз ошол кездеги адамдардын эмнеге кам көргөнүн көрөбүз. Жана бул жерде реакциялар.
“45 Мариямга келген жүйүттөрдүн көпчүлүгү Ыйсанын кылган ишин көрүшкөндө, Ага ишенип калышты. 46 Ал эми кээ бирөөлөрү фарисейлерге барып, Ыйсанын эмне кылганын айтып беришти. 47 Ошондо башкы ыйык кызмат кылуучулар менен фарисейлер жогорку кеңешти чакырып, мындай дешти: «Эмне кылсак? Бул Адам көптөгөн кереметтерди көрсөтүп жатат. 48 Эгерде Аны ушу бойдон тим койсок, баары Ага ишенип калат. Анан римдиктер келип, жерибизди да, элибизди да басып алышат». 49 Алардын бири, ошол жылга башкы ыйык кызмат кылуучу болуп шайланган Кайапа мындай деди: «Силер эч нерсени билбейсиңер. 50 Бүт эл жок болгондон көрө, эл үчүн бир адамдын өлгөнү силер үчүн жакшы болорун түшүнбөйсүңөр!» 51 Муну ал оюнан чыгарып айткан жок: ошол жылы башкы ыйык кызмат кылуучу болгондуктан, Ыйсанын эл үчүн өлөрүн алдын ала айтты. 52 Ал бир улут үчүн гана эмес, Кудайдын чачырап кеткен балдарын чогултуу үчүн да өлүшү керек болчу. 53 Ошол күнү алар Ыйсаны өлтүрүү жөнүндө чечим чыгарышты. 54 Ошондон кийин Ыйса жүйүттөрдүн арасында ачык жүрбөй калды. Ал чөлгө жакын жердеги Эпрайым деген шаарга кетти. Ал жерде шакирттери менен болду. 55 Жүйүттөрдүн Пасах майрамы жакындап калгандыктан, өлкөнүн туш тарабынан көптөгөн адамдар майрам алдында тазалануу үчүн, Иерусалимге келишти. 56 Алар Ыйсаны издешти. Ийбадатканада туруп алышып: «Кандай деп ойлойсуңар, Ал майрамга келет болду бекен?» – деп, өз ара сүйлөшүп жатышты. 57 Башкы ыйык кызмат кылуучулар менен фарисейлер болсо Ыйсаны кармаш үчүн, «Ыйсанын кайда экенин ким билсе, кабарлап койсун!» деген буйрук беришти.”
Жакан 11:45-57
Талаш-тартыш чыкты. Ыйса Машайак (алейхи салам) өзүн кайра тирилүү жана жашоо экенин жана өлүмдүн үстүнөн жеңишке жетээрин айткан. Диний жетекчилер аны кантип өлүм жазасына тартууну ойлонуштура башташты. Чогулгандардын көбү ага ишенип, айрымдары шектенип жатышты. Өзүңө суроо берип көргүлө: эгерде мен Лазардын тирилгенине күбө болсом, анда мен бул кереметти кандай кабыл алмакмын? Жашоо белегин жоготкон жергиликтүү чыр-чатакка дуушар болгон фарисейдейби? Же Ыйсага ишенип, анын тирилүүсүнө бүт үмүтүн арткандар сыяктуу, бул кантип мүмкүн экенин түшүнбөйбү? Адамдардын бул кереметке болгон реакциясы биздин доордогу адамдардын Иса пайгамбардын убадаларына болгон реакциясына абдан шайкеш келет.
Бул талаш-тартыштардын бардыгы убагында Муса пайгамбар (алейхи салам) өлүмдүн үстүнөн болгон жеңишти белгилөө үчүн 1500 жыл мурун белгилеген Пасах майрамына туура келген. Андан ары Инжилде Ыйса Машайак (алейхи салам) өз миссиясын – өлүмдүн үстүнөн жеңишти – бардыгы жек көргөн жана чыккынчы деп эсептеген адамга ырайым кылуу менен кантип ишке ашыра баштаганын окуйбуз .