Эсиңизде болсо, Ыйса Машайак бийлик менен окуткан. Адамдар менен сүйлөшкөндө, ал көп учурда аларга чындыктын ар кандай аспектилерин чагылдырган окуяларды айтып берген. Мисалы, үйлөнүү үлпөтүнүн окуясы адамдын Кудайдын Падышачылыгына кантип киргенин, ал эми ырайымсыз кулдун окуясы кечиримсиздикти сүрөттөйт. Бул окуялар мисалдар деп аталат. Ыйса Машайак (алейхи салам) өзүнөн мурунку пайгамбарларга салыштырмалуу көп мисалдарды айтканы жагынан уникалдуу пайгамбар. Жана бул мисалдар адаттан тыш.
Анкабут Сүрөсү (29-Жөргөмүш Сүрөсү) Аллахтын мисалдарды да айтаары айтылат. Бул жерде эмне деп айтылат:
Бул мисалдарды Биз адамдарга келтиребиз, бирок муну билгендер гана түшүнөт.
Анкабут Сүрөсү , 29:43
Ыбрайым Сүрөсүндө (14) Аллах бизге дарактын мисалын айтат.
Аллах жакшы сөздү бекем тамырдуу, бутагы көктү тиреп өскөн, мыкты даракка салыштырып мисал кылганын көрдүңбү? Ал (дарак) Эгесинин буйругу менен бардык убактарда мөмө берет. Насаат алуулары үчүн Аллах адамдарга мына ушундай мисалды келтирет.
Ибрахим сүрөөсү 14:24-26
Себүүчү жана төрт түрдүү топурак жөнүндөгү үлгү насаат
Бир күнү шакирттери Ыйсадан эмне үчүн аңгеме менен окутканын сурашты. Инжилде мындай деп айтылат:
“10 Шакирттери жакын келип, Ыйсадан: «Эмне үчүн Сен аларга үлгү-насаат аңгемелер менен сүйлөп жатасың?» – деп сурашты.11 Ыйса аларга мындай деп жооп берди: «Силерге Асман Падышачылыгынын сырларын таанып билүү мүмкүнчүлүгү берилди, аларга болсо берилген жок.12 Анткени кимде бар болсо, ага дагы берилет, анда мол болот. Ал эми кимде жок болсо, андан бар нерсеси да тартылып алынат. 13 Аларга үлгү-насаат аңгемелер менен сүйлөгөнүмдүн себеби: алар карап турушса да көрүшпөйт, угуп турушса да угушпайт жана түшүнүшпөйт.”
Матай 13:10-13
Бул үзүндүдөгү акыркы сүйлөм биздин заманга чейинки 700-жылы жашаган жана жүрөктөрдүн катуулануу коркунучун эскерткен Ышайанын (алейхи салам) пайгамбарчылыгына шилтеме. Кээде түшүндүрүүдө бир нерсени өткөрүп жибергендиктенби , же түшүндүрмө өтө татаал болгондуктанбы, бир нерсени түшүнбөй калабыз. Бул учурда, сиз жөн гана ачык-айкын түшүндүрүүңүз керек. Бирок биз түшүнбөй калган учурлар да болот, анткени терээң түшүнгүбүз келбейт. Биз да муну моюнга алгыбыз келбейт, акыл менен бир нерсени түшүнбөй калгансып, суроо бере беребиз. Ал эми жүрөктөр айтылгандардын маанисин түшүнбөй турганда, акылдын пайдасы аз. Көйгөй биз чындыкты түшүнбөгөнүбүздө эмес, анын алдында өзүбүздү басынткыбыз келбегендигинде.
Ыйса Машайак (алейхи саламдын) ибараттарды айтканда, адамдарга укмуштуудай таасир калтырат. Аларды интеллектуалдык жактан түшүнбөгөндөр кызыгуу менен жанып, түшүнүү үчүн суроолорду бере башташат. Ал эми жөн эле түшүнгүсү, кабыл алгысы келбегендер шылдыңдап, кызыкпагандай түр көрсөтүшөт. Андайлар эч нерсени түшүнбөйт. Дыйкан буудайды буудайдан бөлгөндөй эле, мисалдар мугалимдин адамдарды эки категорияга бөлүүсүнүн эң байыркы жолу болду. Кабыл алууга даяр болгондор үчүн да, кабыл албагандар үчүн ушундай. Өздөрүн момун кылууга даяр болбогондор үчүн бул мисал түшүнүксүз болуп көрүнөт, анткени алардын жүрөгү айтылган чындыкты кабыл алууга даяр эмес. Көрүшөт, көрүшпөйт.
Себүүчү жана төрт түрдүү топурак жөнүндөгү үлгү насаат
Шакирттер Ыйса Машайак (алейхи саламдан) эмне үчүн ибарат менен окутуп жатканын сурашканда, ал жаңы эле аларга Кудайдын Падышачылыгы жана анын адамдарга кандай таасир тийгизээри жөнүндө айтып өттү. Бул жер алгачкы айтуусу болуп саналат:
3 Ыйса аларга ибарат-насаат аңгемелер менен көп нерселерди айтып берди: « Себүүчү себүүгө чыкты. – 4 Ал уруктарды чачып жатканда, айрымдары жолдун четине кулап түшкөн. Канаттуулар келип, аларды жешти. 5 Башкалары болсо түшүмдүү топурагы аз таштак жерлерге түшүп калышты. Алар топурак тайыз болгондуктан тез өнүп чыгышкан. 6 Бирок күн чыкканда, тамыры терең болбогондуктан, бүчүрлөрдү күйгүзүп, куурап калды. 7 Башка уруктар тикенектүү бадалдын ичине түшүп, бүчүрлөрдү муунтуп жиберди. 8 Жакшы жерге түшкөн үрөн себилгенден жүз эсе, башкалары алтымыш эсе, үчүнчүсү отуз эсе көп түшүм берди. 9 Кимдин кулагы бар болсо, уксун!
Матай 13:3-9
Бул мисал эмне жөнүндө? Божомолдоонун кажети жок – чындыктын алдында момун болууга даяр болгондор уккандарына кызыгып, бул тамсилдин маанисин сурашты.
“18 Эмесе, себүүчү жөнүндөгү үлгү-насаат аңгеменин маанисин угуп алгыла.19 Асман Падышачылыгы жөнүндөгү сөздү угуп, бирок түшүнбөгөн адамга амалкөй келет да, анын жүрөгүнө себилгенди уурдап кетет. Жол боюна түшкөн үрөн мына ушуну билдирет. 20 Таштак жерге түшкөн үрөн муну билдирет: адам сөздү угат да, дароо кубаныч менен кабыл алат. 21 Бирок сөз анын жүрөгүндө терең тамырлай албагандыктан, ал адам туруксуз болот. Сөз үчүн кайгы же куугунтук болгондо, ал дароо баш тартып кетет. 22 Тикенектин арасына түшкөн үрөн муну билдирет: адам сөздү угат, бирок бул дүйнөнүн түйшүгү жана байлыкка азгырылуу сөздү басып салат да, сөз жемиш бербей калат. 23 Жакшы жерге түшкөн үрөн сөздү угуп, түшүнгөн адамды билдирет. Ал жүз эсе, же алтымыш эсе, же отуз эсе түшүм берет».”
Матай 13:18-23
Кудайдын Падышачылыгы жөнүндөгү сөзгө төрт жол менен жооп беришет. Кээ бирлери жөн эле эмне жөнүндө экенин түшүнүшпөйт, андан кийин шайтан (Иблис) келип, алардын жүрөктөрүнөн сөздү уурдап кетет. Калган үч реакция адегенде абдан позитивдүү – адамдар бул сөздү кубаныч менен кабыл алышат. Бирок сөз адегенде алардын жүрөгүндө өнүп, кайгыдан өтүшү керек. Чындыкты жөн гана акыл менен таанып, ар дайымкыдай жашоону улантуу жетишсиз. Үчтөн эки түрү сөздү башында оңой кабыл алат, бирок анын жүрөктө өнүп чыгышына жол бербейт. Ал эми төртүнчү типтеги адамдар гана «сөздү угуп, түшүнүшөт»; Аллах күткөндөй акыйкаттын алдында момун болушат.
Бул мисал жарым-жартылай: «Бул окуяда мен киммин?» деген суроону өзүбүзгө беришибиз үчүн айтылган. «Сөздү чындап түшүнгөн» гана жакшы жемиш бере алат. Жүрөк менен түшүнүүнүн жолдорунун бири – байыркы пайгамбарлар Таурат менен Забурдун Адамдан баштап Аллахтын планы жөнүндө эмне дегенин көрүү. Адам атадан кийин бизге улуу жышаан – Ыбрайым (алейхи салам) берилген убада жана анын курмандыгы аркылуу , ошондой эле Муса (алейхи салам) , Он осуят жана Арун (алейхи салам) аркылуу берилген . Эгер Забур жөнүндө айтсак, анда Машайактын келип чыгышын түшүнүү, Ышайа , Жеремия , Захария , Даниел жана Малахия пайгамбарлардын аяндары Кудайдын Падышачылыгы эмне экенин жакшыраак түшүнүүгө жардам берет .
Кара сойлоктор жөнүндөгү үлгү насаат
Себүүчү жөнүндөгү үлгү насаатты чечмелеп, Ыйса Машайак пайгамбар аларга башка үлгү насаатты – кара сойлоктор жөнүндө айтып берет.
“24 Ыйса аларга дагы башка үлгү-насаат аңгеме айтты: «Асман Падышачылыгын бул нерсеге салыштырууга болот: бир адам өз талаасына жакшы үрөн септи.25 Эл уйкуда жатканда, анын душманы келип, буудай арасына кара сойлоктун уругун сээп кетти. 26 Буудай баш алып калганда, кара сойлоктор да өсүп чыкты. 27 Ошондо үй ээсинин кулдары келип: “Кожоюн, сен талааңа жакшы үрөн сеппедиң беле? Бул кара сойлоктор кайдан пайда болду?” – деп сурашты. 28 “Муну душман кылды”, – деп жооп берди үй ээси. Кулдары: “Эгерде кааласаң, биз барып, аларды жулуп таштайбыз”, – дешти. 29 Бирок үй ээси: “Жок. Кара сойлокторду жулам деп, буудайды кошо жулуп аласыңар.”
Матай. 13:24-29
Ал эми муну мындайча чечмелейт:
“36 Ыйса элди таратып жиберип, үйгө кирди. Ошондо шакирттери жанына келип: «Талаадагы кара сойлоктор жөнүндөгү үлгү-насаат аңгеменин маанисин бизге түшүндүрүп берчи», – дешти. 37 Ыйса мындай деп жооп берди: «Жакшы үрөн сепкен адам – бул Адам Уулу. 38 Талаа болсо – дүйнө. Жакшы үрөн – Асман Падышачылыгынын уулдары, кара сойлоктор – шайтандын уулдары. 39 Кара сойлокторду сепкен душман – бул шайтан. Орок маалы – дүйнөнүн акыры, орокчулар болсо – периштелер. 40 Кара сойлоктор орулуп, өрттөлгөндөй эле, бул дүйнөнүн акырында да ушундай болот. 41 Адам Уулу Өз периштелерин жиберет. Алар күнөөгө түрткөн бардык нерсени жана мыйзамсыздык кылгандарды Анын Падышачылыгынан алып, 42 жалындап күйүп турган отко ыргытат. Ал жерде ый жана тиш кычыратуу болот. 43 Ошондо адил адамдар өздөрүнүн Атасынын Падышачылыгында күн сыяктуу жаркырашат. Кимдин кулагы бар болсо, ал уксун!”
Матай 23:36-43
Сары кычы даны жана ачыткы жөнүндөгү мисалдар
Ыйса Машайак (алейхи саламда) узун гана эмес, өтө кыска үлгү насааттар да болгон.
“31 Ыйса аларга дагы мындай үлгү-насаат аңгеме айтты: «Асман Падышачылыгы талаага себилген сары кычы данына окшош. 32 Ал уруктардын ичинен эң кичинекейи болсо да, өсүп чыкканда, бардык өсүмдүктөрдөн чоң болуп, даракка айланат. Канаттуу куштар учуп келип, анын бутактарына корголошот». 33 Ыйса аларга дагы мындай үлгү-насаат аңгеме айтты: «Асман Падышачылыгы камыр ачытыш үчүн, үч ченем унга салынган ачыткыга окшош».”
Матай 13:31-33
Кудайдын Падышачылыгы кичинекей, көзгө көрүнбөгөн үрөөндөн башталат. Ал топуракка өзүн таштайт, анан чоңоюп, чоң көп бутактуу даракка айланат. Бул кичинекей ачыткыдан бүт камырдын ачытылышына окшош. Ал тез же дароо эле же аргасыздан өспөйт. Анын өсүшү байкалбайт, бирок ал бардык жерде болот жана аны токтотуу мүмкүн эмес.
Жашырылган казына жана кымбат бермет жөнүндөгү мисалдар
“44 Асман Падышачылыгы талаада жашырылган казынага да окшош: бир адам аны таап алып, кайра жашырып койду. Барып, кубанганынан колунда болгондун баарын сатты да, ал талааны сатып алды. 4 5 Асман Падышачылыгы асыл бермет издеген соодагерге да окшош: 46 күндөрдүн биринде ал кымбат баалуу берметти тапты. Анан барып, колунда болгондун баарын сатты да, ал берметти сатып алды.”
Мт. 13:44—46
Бул үлгү-насаат аңгемелер Кудайдын Падышачылыгы кандай чоң кенч экени жөнүндө айтып турат. Элестеткиле, кенч талаада көмүлгөн. Аны эч ким билбейт, ары-бери өткөндөр бул жерди карапайым жер деп ойлошот. Талаа аларды кызыктырбайт. Бирок бир адам ал жерде кенч көмүлгөнүн түшүнөөр замат, талаа абдан баалуу болуп калат – ушунчалык баалуу болгондуктан, аны сатып алуу үчүн бүт мүлкүңдү сатууга арзыйт. Кудайдын Падышачылыгында да ушундай – көпчүлүк адамдар үчүн анын баалуулугу көрүнбөйт. Бирок анын чыныгы баасын көргөндөр “ошол талаага” ээ болушкан.
Балык кармоочу тор жөнүндөгү мисал
“47 Асман Падышачылыгы ар кандай балыктарды кармаган чоң торго да окшош. 48 Тор балыкка толгондо, аны жээкке тартып чыгарышат да, отуруп алып, жакшы балыктарды идиштерге салып алышат, ал эми жамандарын ыргытып жиберишет. 49 Дүйнөнүн акырында да ушундай болот: периштелер келип, адилетсиздерди адилеттүүлөрдөн бөлүп алып, 50 жалындап күйүп турган отко ыргытышат. Ал жерде ый жана тиш кычыратуу болот».
“Мт. 13:47-50
Кудайдын Падышачылыгы адамдарды бөлүп турат. Бул бөлүнүү акыры кыямат күнү, жүрөктөгү ниеттер ачыкка чыкканда ачыкка чыгат.
Кудайдын Падышачылыгы камырдагы ачыткыдай сырдуу түрдө өсөт. Анын чоң баалуулугу көпчүлүктүн көзүнөн жашырылып, адамдарда ар кандай реакцияларды жаратат. Падышачылык адамдарды түшүнгөн жана түшүнбөгөн деп экиге бөлөт. Бардык ушул мисалдардан кийин Ыйса Машайак угуучуларына маанилүү бир суроо берет:
«Булардын баарын түшүндүңөрбү?» – деп сурады.
Матай 13:51
Мунун баарын түшүнөсүзбү?