Инжилде Ыйса Машайак (алейхи салам) пайгамбардын айкаш жыгачка кадалганы жана кайра тирилгени Аллахтын алдын ала билүүсү менен дүйнө жаралгандан бери болгон деп айтылат. Пайгамбар тирилгенден 50 күн өткөндөн кийин, элчилердин башкысы болгон Петир өзүнүн эл алдында насаатында мындай деп жарыялады:
“Өзүңөр билесиңер, Кудай Ошол Адам аркылуу силердин араңарда кудуреттүү иштерди, кереметтерди жана жышаандарды көрсөтүп, силерге Ал жөнүндө күбөлөндүргөн эле. Бирок Кудай Аны өлүм кишенинен бошотуп, тирилтти, анткени өлүм Аны кармап тура алган жок.”
Элчилердин иштери 2:23-24
Анын насаатынан кийин көптөгөн адамдар Кудайга ишенишкен жана натыйжада куткарылуу кабары жер жүзүнүн бардык булуң-бурчуна тез тараган – эч кандай мажбурлоосуз. Куткаруу жөнүндөгү сөздүн мынчалык тез таралышынын себеби бул окуялардан бир нече кылым мурун жазылган Тоорат жана Забур пайгамбарлардын сөздөрү болгон. Адамдар Петирдин сөздөрүн пайгамбарлардын жазуулары менен текшеришти, ал чынында Ыйса Машайактын өлүмү жана тирилүүсү жөнүндө айтып жатабы . Жана дал ушул Ыйык Жазмалар бүгүнкү күндө бизге бузулбаган абалда жеткиликтүү. Биз аларды текшерип, баары чындап эле Петир айткандай, «Кудайдын белгилүү бир кеңеши жана алдын ала билгени боюнча» болгонун биле алабыз . Төмөндө Петирдин угуучулары Адам атадан баштап, ошол күнү Тоораттан эмнени үйрөнүшкөнү жана жаратылуу окуясынын кыскача баяндамасы . Бул адамдар деп айтылат
«Чын эле ушундайбы?» – дешип, күн сайын Ыйык Жазууну изилдешти.”
(Элчилердин иштери 17:11)
Петирди уккандар Ыйык Жазууну талдап чыгышкан, себеби элчинин сөздөрү аларга кызыктай, адаттан тыш көрүнгөн. Адамдар аларга кызыктай же адаттан тыш көрүнгөн нерсени четке кагышат. Биз ушундайбыз. Бирок алар эгер бул кабар чындап эле Аллахтан болсо жана аны четке кагышса, анда Гаашийа Сүрөсү (88 -Сүрөсү – «Капка») сүрөттөлгөн бардык кырсыктарга дуушар болоорун билишчү.
Ал эми ким баш тартса жана каапыр болсо, Аллах аны зор азап менен азаптайт. Албетте алар Бизге (Мага) кайтып келишет. Андан соң алардан эсеп алуу Бизге гана таандык.
Гаашийа Сүрөсү , 88:23-26
Бул кабар чындап эле Аллахтан экенине ынануу үчүн ишенимдүү жол бар эле – сиз аны пайгамбарлык жазуулар менен салыштырышыңыз керек болчу. Мына ушундай жол менен гана адам Алланын сөзүн унутуунун кесепеттеринен сактана алат. Жана алардан үлгү алып, Ыйык Жазууга кайрылсак, акылдуулук менен иш кылабыз – Ыйса Машайак (алейхи салам) пайгамбардын өлүмү жана кайра тирилиши чындап эле байыркы пайгамбарлар тарабынан алдын ала айтылганбы? Таурат менен баштайлы .
Алдын ала билүүсү Тоораттын биринчи сүрөсүндө жана Куранда
Тоораттын алгачкы барактарынан эле Аллах Ыйса Машайакка пайгамбардын эмне болорун алдын ала билгени көрүнүп турат . Төрт ыйык китепте тең ( Тоорат , Забур, Инжил жана Куран) эки гана жума бар , алардын окуялары күн сайын ырааттуу түрдө баяндалат. Биринчи жума – Алла Тааланын асман менен жерди алты күндө жаратуусу. Бул тууралуу Тоораттын алгачкы эки сүрөсүндө айтылат . Белгилей кетсек, Куранда дүйнөнүн алты күндө жаралышы жөнүндө да айтылат.
Чындыгында, силердин Эгеңер – Аллах! Ал асмандар менен жерди алты күндө жаратып, Аршка ээ болду. Бирин-бири кубалап, күндүздү каптаган түндү, күн менен айды жана жылдыздарды Өз амирине багындырды. Акыйкатта, жаратуу жана бийлик жүргүзүү – Ага таандык. Ааламдардын Эгеси Аллахка улуктук! ! Арааф , 7:54 Сүрөсү
Ал асмандар менен жерди жана ал экөөнүн ортосундагыларды алты күндө жараткан. Андан соң Аршка ээлик кылды. Ал Мээримдүү, ал жөнүндө билүүчүлөрдөн сурагын. Фуркан Сүрөсү , 25:59
Аллах асмандар менен жерди, алардын ортосундагыларды алты күндө жараткан, анан Аршка ээлик кылган. Силерде Андан башка коргоочу да, жардам берүүчү да жок. Чын эле силер эсиңерге келбейсиңерби? Сажда Сүрөсү , 32:4
Акыйкатта Биз асмандар менен жерди алты күндө жараттык. Буга Биз чарчап калган жокпуз. «Каф» сүрөөсү, 50:38
Ал – асмандар менен жерди алты күндө жаратты. Андан кийин Ал Аршка барабарланды. Жерге киргенди, андан чыкканды, асмандан түшкөндү, асманга көтөрүлгөндү (баарын) билет. Ал – кайда болсоңор да силер менен бирге. Аллах силердин жасап жаткан ишиңерди Көрүүчү. Хадиид Сүрөсү , 57:4
Экинчи жумада Ыйса пайгамбардын жашоосунун акыркы окуялары камтылган. Дүйнө тарыхында Ыбрайым, Муса, Дөөт же Мухаммед (алейхи салам) болсун, өмүрү бир жуманын ичинде мынчалык майда-чүйдөсүнө чейин баяндалган башка бир дагы пайгамбар болгон эмес. Тоораттагы Жаратылуу алты күнүнүн толук
| Аптанын күнү | Жаратылыштын алты күнү | Ыйса Машайактын акыркы жумасы |
| 1-күн | Дүйнөнү караңгылык каптады. Алла Таала: «Жарык болсун» деди, ошондой болду. Жарык караңгыда жаркырап турат. | Машайак Иерусалимге кирип, мындай дейт: «Мен дүйнөгө жарык болуп келдим…» Жарык караңгылыкта жаркырап турат . |
| 2 – күн | Аллах асман менен жерди бөлүп турат. | Ыйса тиленүү үйүнөн саткандарды жана сатып алгандарды айдап жатканда жердеги жана асмандагы нерселерди бөлүп турат. |
| 3-күн | Аллахтын сөзү менен деңизден кургак жер чыгат. | Ыйса тоолорду кыймылдатып, деңизге ыргыта ала турган ишеним жөнүндө айткан. |
| Алла Таала айтат: “Жер жашылдансын” жана ошондой болду. | Ыйсанын сөзү менен анжир дарагы куурап калат. | |
| 4-күн | Алла Таала айтат: “Асмандын асманында жарык болсун” жана асманда күн, ай жана жылдыздар пайда болот. | Күн, ай жана жылдыздар күңүрт болуп, жарык бербей турганда Иса жерге кайтып келери жөнүндө айтат. |
| 5-күн | Аллах абада учкан жандыктарды, анын ичинде сойлоочуларды – учкан динозаврларды, башкача айтканда ажыдаарларды жаратат. | Улуу ажыдаар Шайтан Машайакты жок кылуу үчүн Жүйүт жерине кирет . |
| 6-күн | Аллахтын сөзү боюнча жер жаныбарларды жаратат. | Пасах козулары (козулар) ийбадатканада курмандыкка чалынышат. |
| Теңир Адамдын денесине өмүр демин үйлөгөн жана Адам тирүү жанга айланган | « Иса катуу үн чыгарып, жан берди». ( Марк 15:37) | |
| Аллах Адам атаны Бейиш багына жайгаштырат. | Ыйса өз каалоосу менен Гетсемани багына барат. | |
| Адам ата жакшылык менен жамандыкты таанытуучу дарак жана каргыш жөнүндө эскертүү алат. | Ыйса айкаш жыгачка кадалып, каргышка калат (Гал. 3:13). | |
| Жаныбарлардын арасынан Адам ага окшош эч кимди тапкан эмес. Башка адамды жаратыш керек болчу | Курмандык Пасха жаныбарлары жетишсиз болгон. Адамга эркек керек болчу ( Эвр. 10:4—5). | |
| Аллах Адамды уктатат. | Ыйса өлүм уйкусуна кетет. | |
| Аллах Адам атанын капталын ачат, Обо энени – анын колуктусун жаратат. | Исанын капталына найза сайылган. Өзүнүн курмандыгы менен Ыйса өзүнө колукту алат – ага таандык болгондордун бардыгына ( Аян 21:9). | |
| 7-күн | Алла Таала бардык амалдарынан эс алып, бул күндү ыйык кылды. | Ыйса Машайак өлүм менен эс алат. |
Ошо окуялардын сүрөттөлүшү бул жерде берилген . Ыйса пайгамбардын жашоосундагы акыркы жумадагы окуялар мурунку макалаларда талкууланган. Төмөнкү таблицада жогоруда айтылган эки жума күн сайын салыштырылган.
Бул эки жума күзгүдөгүдөй бири-бирин чагылдырат. Алардын ортосунда семантикалык түрмөк чакыруу, симметрия бар. Алардын ар бири жаңы жашоонун толкуну менен аяктайт , “биринчи жемиштердин” пайда болушу , алар көбөйүп, жаңы жаратууну толтурууга даяр. Адам менен Иса ал- Масих антиподдор. Куранда Ыйса Машайак жана Адам жөнүндө мындай дейт:
“Силерге алдымдагы Тооратты ырастоо, Эгеңерден арам кылынган кээ бир нерселерди адал кылуучу белги жана силерге Эгеңерден кереметтер менен келдим. Аллахдан коркуп, мага мойун сунгула!” «Али Имран»
сүрөсү, 3:50.
Инжил Адам жөнүндө мындай дейт:
“…келе турган Кишинин бейнеси болгон”
Рим. 5:14
Ошондой эле:
“Өлүм бир адам аркылуу келген сыяктуу эле, өлгөндөр бир Адам аркылуу тирилишет. Адам атанын айынан баары өлүштү, ал эми Машайак аркылуу баары тирилишет.”
1 Корунттуктарга 15:21-22
Адам менен Ыйсанын салыштырсак, алардын бири-бирине карама-каршы экенин көрөбүз. Алла Таала дүйнөнү алты күндө жаратышы керек беле? Ааламды бир гана буйрук менен жаратса болбойт беле? Эмне үчүн ал дүйнөнү акырындык менен жаратты? Аллах эч качан чарчабаса, жетинчи күнү эмнеге эс алат? Жаратылыштын биринчи жумасындагы жаратуу иштери Ыйса Машайактын жер бетиндеги акыркы жумасынын символикалык прообразы катары кызмат кылышы үчүн, Аллах дүйнөнү акырындык менен жараткан . Ал эми алтынчы күн бул жагынан өзгөчө. Текстте колдонулган сөздөрдүн өзү келечекти болжолдойт. Ыйса Машайактын өлүмүн сүрөттөп жатып , Инжил : «Ал өлдү» деп эмес, «өлдү» деп айтат. Бул фраза Адам
| Тоорат белгиси | Машайактын келе жаткан курмандыгы үчүн Кудайдын планын кантип ачып берет? |
| Адамдын белгиси | Алла Таала Адам атанын баш ийбестигин ашкерелеп, аялдан (кыздан) төрөлө турган эркек тукумун алдын ала айткан. Бул тукум Шайтандын башын талкалайт, бирок өзү жарадар болот. |
| Кабыл менен Абылдын белгиси | Өлүм күнөөдөн тазалоо үчүн зарыл болгон. Кабыл жердин түшүмүн (жаны жок) курмандыкка чалды, Абылды болсо малынын тун төлүнөн. Аллах анын курмандыгын кабыл кылды. Бул Ыйса Машайактын келе жаткан курмандыгы үчүн Аллахтын планын көрсөткөн белги болгон . |
| Ыбрайымдын курмандыгынын белгиси | Ыбрайым пайгамбар өз уулун курмандыкка чалган жер бир нече миң жылдардан кийин Ыйса Машайак пайгамбар курмандыкка чалынган жер экенин эске алганда, сүрөттөлүш толуктайт . Ыбрайым пайгамбар бул курмандыкты алдын ала айткан. Анын уулу өлүмгө дуушар болгон, бирок акыркы учурда анын ордуна бир козу чалынган. Ибрахимдин уулу куткарылды. Бул Ыйса Машайактын , «Кудайдын Козусу», биз өмүргө ээ болушубуз үчүн өзүн курмандыкка чалган бейнеси. |
| Мусанын белгиси – Пасха | Алланын максатын ачып берген кийинки белги – Пасах деп аталган өзгөчө күнү козуларды курмандыкка чалуу. Фараон козуну курмандыкка чалбай, өлдү. Ысрайылдыктар козуларды курмандыкка чалып, өлүмдөн аман калышты. Жүздөгөн жылдар өткөндөн кийин Иса Масих календардын ошол эле күнү – Пасха майрамында курмандыкка чалынган. |
| Арундун жышааны | Арун курмандык чалуу үчүн атайын ырым-жырымдарды киргизген. Күнөө кылган ысрайылдык жаныбарды курмандыкка чалып, күнөөдөн арыла алмак. Өлүм күнөөдөн тазалоо үчүн зарыл шарт болгон. Башкы ыйык кызмат кылуучу гана бүткүл эл үчүн курмандык чала алмак. Бул ырым-жырымдар каймана мааниде өзүн чыныгы башкы дин кызматчы катары курмандыкка чалган Иса ал Масихтин өлүмүнө ишарат кылган . |
атанын жаратылуу окуясы менен семантикалык жаңырык болуп саналат, ага Аллах «өмүр деми менен дем берген». Бул символика сөзсүз түрдө Аллахтын келечектеги окуяларды алдын ала билүүсүн билдирет , Петир Ыйса пайгамбардын тирилгенинен кийинки насаатында айткан.
Тоораттан кошумча сүрөттөр
Тооратта баяндалган бир катар окуялар , ошондой эле Алла тарабынан белгиленген ырым-жырымдар Ыйса Машайак пайгамбардын келе жаткан курмандыгынын префигурасы катары кызмат кылат . Алар бизге Аллахтын алдын ала билүүсүн көрө алышыбыз үчүн берилген . Бул тагдырлуу окуялардын айрымдары жогоруда талкууланды. Төмөнкү таблицада биз аларды Ыйса Машайак пайгамбардын төрөлүшүнөн 1000 жыл мурун жана андан мурдараак жазылган ошол улуу белгилерге шилтемелер менен бирге сунуштайбыз.
Тоорат жана Азирети Муса (алейхи салам) Ыйса Машайак пайгамбардын көрүнүшү жөнүндө абдан ачык айтышкан . Ошондуктан мындай деп айтылат:
“Мыйзам – келечектеги жакшылыктардын бейнеси эмес, көлөкөсү гана. Ошондуктан ал жыл сайын Кудайга ошол эле курмандыктарды алып келгендерди эч качан жеткилең кыла албайт.
Эврейлерге 10:1
Ыйса Машайак анын курмандыгына ишенбегендерди эскерткен:
“Мен Атамдын атынан келдим, бирок Мени кабыл албай жатасыңар. Эгерде башка бирөө өз атынан келсе, аны кабыл аласыңар. Жалгыз Кудайдын даңктоосун күтпөстөн, бири-бириңерден даңктоо кабыл алып жатсаңар, кантип ишене аласыңар? Мени Атасынын алдында айыптайт деп ойлобогула. Айыптоочуңар бар: ал – өзүңөр үмүттөнүп жүргөн Муса. Эгерде Мусага ишенсеңер, Мага да ишенмексиңер, анткени ал Мен жөнүндө жазып кеткен. Эгерде анын жазгандарына ишенбей жатсаңар, Менин сөздөрүмө кантип ишенесиңер?»”
Жакан 5:43-47
Мындан тышкары, Ыйса өзүнүн жолдоочуларына анын дүйнөгө эмне үчүн келгенин акыры түшүнүшү үчүн төмөнкү сөздөрдү айтты:
“Андан кийин Ыйса аларга мындай деди: «Силер менен бирге жүргөнүмдө, Мен силерге “Тоорат”, “Пайгамбарлар” жана “Забур” китептеринде Мен тууралуу жазылгандардын бардыгы орундалышы керек деп айтпадым беле».”
Лука 24:44
Пайгамбардын айтымында, ага Тоорат гана эмес , «пайгамбарлар жана забурлар» да күбөлөндүрүшөт. Бул тууралуу көбүрөөк бул макалада талкууланат . Ал эми Тоорат каймана мааниде анын келишине ишарат кылса, анда кийинки пайгамбарлар пайгамбардын өлүмү жана кайра тирилиши жөнүндө ачык айтышат – кайра-кайра.
Бул макалада биз Ыйса Машайак их пайгамбар убада кылган түбөлүк өмүр белегин кантип кабыл алуу керектиги жөнүндө сүйлөшөбүз .