Ибрахим! Ал ошондой эле Ыбрайым жана Абрам (ага тынчтык болсун) деп аталат. Үч монотеисттик дин — иудаизм, христианчылык жана ислам — аны Ыйыктыктын үлгүсү катары урматташат. Азыркы арабдар менен еврейлер алардын келип чыгышын Ыбрайым, Исмаил жана Исаактын уулдарынан издешет. Ал пайгамбарлардан айырмаланып турат, анткени ага байланыштуу белгилер кийинки бардык пайгамбарлыктардын негизин түзөт. Ал пайгамбарлардын арасында өзгөчө орунду ээлөөгө эмне жардам берген? Бул суроого жооп берүү өтө маанилүү. Ыбрайымдын (ага тынчтык болсун) бир нече бөлүктөн турган белгисин карап көрөлү. Куран жана Таураттагы биринчи белгини окуу үчүн бул жерди басыңыз .
Бул аяттан биз Ыбрайым (ага тынчтык болсун) көптөгөн элдердин атасы болорун көрөбүз. Анан ошол элдердин баары “улуу падышалыкка” ээ болушат. Бирок “көптөгөн элдердин атасы” болуш үчүн адамдын жок дегенде бир уулу болушу керек. Жашаган жериңиз жок болсо, “Улуу падышалыкка” ээ болуу мүмкүн эмес.
Ыбрайымга болгон убада (ага тынчтык болсун)
Бул үзүндүдө Тоората (Башт. 12: 1-7) Аллах Ыбрайымдын урпактарынын “элдери” жана “улуу Падышалыгы” жөнүндө кош убадасын аткарууну көздөп жаткандыгын көрөбүз (ага тынчтык болсун). Аллах ага убада берет, бул келечекте жасала турган нерселердин бардыгына негиз болот. Аны кененирээк карап көрөлү. Аллах Ибрахимге айтты:
“2Мен сенден улуу эл чыгарам, сага батамды берип, атыңды даңазалайм, сен аркылуу башкалар бата алышат. 3Сага бата бергенге Мен батамды берем, сени каргаганды Мен каргайм. Жер жүзүндөгү бүт элдер сен аркылуу бата алышат“.
Ибрайымдын улуулугу
Мен жашаган Батышта көптөгөн адамдар Кудайдын бар экенине күмөн санашат жана Кудай Тауратта өзүн кандайча көрсөткөнүн кантип текшерсе болот деп сурашат. Бирок бул жерде анттын аткарылышы жарым-жартылай текшерилиши мүмкүн. Ачылышынын аягында Аллах Ибрахимге (ага тынчтык болсун) “аны даңктайм”деп убада берет. Бүгүн, 21 — кылымда, Ыбрайымдын (Ибрахимдин) ысымы тарыхтагы эң кадырлуу ысымдардын бири деп айта алабыз. Аллахтын убадасы сөзмө-сөз жана тарыхый мааниде аткарылды. Бүгүнкү Тоораттын эң байыркы көчүрмөсү биздин заманга чейинки 200-100-жылдарга таандык Өлүк деңиз түрмөктөрүнүн арасынан табылган (Сунна Тоораттын, Забурдун жана Инжилдин өзгөрүлбөстүгүн көрсөтүп жатабы же жокпу, менин макаламды
караңыз). Демек, бул ошол кезде Ыбрайымдын убадасы жазуу жүзүндө болгон. Бирок ошол мезгилде Ыбрайымдын аты тооратты урматтаган жүйүттөрдүн тар чөйрөсүнөн тышкары белгилүү болгон эмес. Бирок бүгүнкү күндө биз бул ысымдын канчалык чоң экендигин көрүп жатабыз жана буга чейин жазылгандан кийин гана аткарылган убаданын аткарылышын көрөбүз.
Баарыбызга береке берсин
Бул жерде Ыбрайымдын “Улуу эл” жана “баталуулугу” жөнүндө убада жазылган. Бирок убадада дагы бир нерсе айтылат: бата бир гана Ыбрайымга убада кылынган эмес. Текстте “сен аркылуу бардык элдер бата алышат” (Ыбрайым аркылуу) деп айтылат. Бул сиз экөөбүздүн колубузда жана эң кылдат көңүл бурууга татыктуу. Анткени, сиз жана биз динге, этикалык таандыктыгына, жашаган жерине, социалдык абалына жана тилине карабастан, жер жүзүндөгү “бардык элдердин” бир бөлүгүбүз. Бул убадага бардык тирүү адамдар кирет! Биз көбүнчө диний, этикалык же тилдик жактан бөлүнүп, бири-бирибизге карама-каршы келгенибиз менен, Аллахтын убадасы ушул тоскоолдуктардын бардыгын жеңүүгө убада берет. Кантип? Качан? Бул кандай бата? Биз сырдуу ачылыш менен алектенип жатабыз. Ыбрайым (ага тынчтык болсун) белгиси аркылуу биз убада алдык, сиз жана мен дагы. Убаданын биринчи бөлүгү аткарылганына толук ишенгендиктен, убаданын экинчи бөлүгү да түзмө-түз жана эч кандай мааниде аткарыларына толук ишенсек болот. Биз аны түшүнүүнүн ачкычын гана табышыбыз керек.
Эскертүү: Ыбрайым убадасын алганда, ал Аллахка баш ийген жана…
« Ыбрам Теңир айтканы боюнча жолго чыкты» (4-аят).
Анын Убадаланган жерге болгон сапары канча убакытка созулган? Картаны карап көрөлү. Алгач Ур шаарында (азыркы Ирактын түштүк бөлүгү) жашап, андан кийин Харанга (Түндүк Ирак) көчүп барган. Ошондон кийин Ибрахим ошол күндөрү Канаан деп аталган жерге жөнөдү. Көрүнүп тургандай, анын сапары узак болду. Кыязы, ал төө, ат же эшек минген. Жана ал жерге жетүү үчүн бир нече ай өттү. Ибрахим үй-бүлөсүн, Месопотамиядагы үйүн (ал кезде цивилизациянын борбору болгон), коопсуздукту жана көнүп калган нерселердин баарын таштап, белгисиз бир жерге кеткен. Таураттын айтымында , ал 75 жашта болгон.
Мурунку пайгамбарлардай эле курмандык чалат
Тавратта дагы Ибрахим ( алайхис салам) Канаанга келгенде:
«… ошол жерге Теңирге арнап курмандык чалынуучу жай курду» (7-аят).
Курмандык чалынуучу жай – Ибрагим Каин менен Нух сыяктуу Аллахка курмандык чалган жер. Пайгамбарлар Аллага ушинтип сыйынышканын билебиз.
Ибрахим (алайхис салам) Алла Таалага моюн сунуу үчүн колунда болгондун баарын курмандыкка чалган, андан сырткары кадыр-барктуу жашында. Муну кылгандан кийин, ал өзүнө убада берип, ал аркылуу бардык элдерге бата берүүнү убада кылган Алланын эркине моюн сунду. Ошондуктан ал биз үчүн абдан маанилүү. Бирок белги муну менен эле бүтпөйт. Кийинки макалада Ибрахимдин экинчи белгисин карайбыз .