Аль-Анам сүрөөсү (Сүрө – 19 «Мал») тообо кылууну айтат. Текстте мындай деп айтылат:
Силерге Биздин айат-белгилерибизге ишенгендер келгенде: «Силерге тынчтык болсун» – деп айтат. Силердин Эгеңер Өзүнө Өзү Мээримдүүлүктү милдет кылды. Албетте силердин араңардан кимде-ким билбестиктен жамандык иш кылса, анан тообо кылып оңолсо, ага, Ал – Кечиримдүү, Мээрбан!
Анам Сүрөсү 6:54
Тобо кылуу деген эмнени билдирет ? Худ сүрөсүнүн (11-сүрө) бир нече аяттары ушул темага арналган.
Эгеңерден кечирим тилеп, Ага тообо кылгыла. Ал силерди белгилүү мөөнөткө чейин көркөм түрдө пайдаландырат да, ар бир жакшылык ээсине сыйлык берет. Эгер (Аллахдан) жүз бурсаңар, чынында, силер үчүн Улуу Күндүн азабынан коркомун.
Худ Сүрөсү, 11:3
Эй, элим! Эгеңерден кечирим сурап, Ага тообо кылгыла. Силерге асмандан жамгыр жаадырып, күчүңөргө-күч кошот. Андыктан күнөөкөр болуп, (ыймандан) баш тартпагыла”, – деп айтты. (Худ Сүрөсү, 52)
Самуд элине өздөрүнүн тууганы Салихти (пайгамбар) кылып жибердик. (Ал:) “Эй, элим! Аллахка гана сыйынгыла. Силердин Андан башка эч бир Кудайыңар жок . Ал силерди жерден жаратып, анда өмүр сүргүздү. Эми Андан кечирим сурагыла. Ага тооба кылгыла. Чындыгында, Эгем (бизге) жакын. Ал тилектерди кабыл кылуучу”, – деди. (Худ Сүрөсү, 61)
Эгеңерден кечирим сурагыла. Ага тообо кылгыла. Чындыгында, менин Эгем абдан Мээримдүү, өзгөчө Сүйүүчү!” – деп айтты.
Худ Сүрөсү, 11:90
Тобо кылуу – күнөөлөрдү моюнга алуу менен Аллага кайрылуу. Жакан пайгамбар тобо тууралуу көп айткан. Инжилде тиешелүү үзүндү окуп көрөлү .
Забур, эсибизде болгондой, Малахия (алейхи салам) пайгамбардын китеби менен аяктаган, ал «Теңирге жол даярдай турган» бирөө келерин жарыялаган (Мал. 3:1). Инжил Жебирейил эки – Жакан (алейхис салам) пайгамбар менен Машайакты (кыздан) төрөлүшү жөнүндөгү кабарды жарыялоосу менен башталарын жогоруда белгилегенбиз .
Жакан (алейхи салам) пайгамбар Илияс пайгамбардын руху жана күчү менен келген
Инжил айтат: Жакан (Чөмүлдүрүүчү – алейхи салам) төрөлгөндөн кийин:
Бала болсо чоңоюп, күндөн күнгө руху бекемделип жатты. Ал өзүнүн Ысрайыл элине келгенге чейин ээн талаада жашады.
Лука 1:80
Ал чөлдө жашаган. Инжилде мындай деп айтылган:
Бала болсо чоңоюп, күндөн күнгө руху бекемделип жатты. Ал өзүнүн Ысрайыл элине келгенге чейин ээн талаада жашады.”
Матай 3:4
Жакан (алейхи саламдын) руху күчтүү болгон – чүпүрөк басып, жайлоо чогултуудан тартынчу эмес. Бирок анын рухунун күчтүүлүгү мунун жалгыз себеби эмес. Бул пайгамбарчылык белги болгон. Забурдун аягында убадаланган жарчы «Илиястын руху жана күчү менен» келет деп айтылат. Илияс Забурдун пайгамбары болгон, ал да чөлдө жашаган, анын азын-ачык белектерин жеген жана терилерин кийген:
Алар ага: «Ал түктүү кийим кийген, белин кайыш кур менен курчаган киши экен», – деп жооп беришти. Ошондо ал: «Ал – тишпилик Илияс», – деди.”
2 Падышалар 1:8
Башкача айтканда, Жакан пайгамбар (алейхи саламдын) ээн талаада жашап, жаныбарлардын терисинен кийим кийгени анын кабарчы катары өзгөчө ролун көрсөтүп турган – дал ошол Илияс пайгамбардын руху менен келе турган болгон. Анын кийим-кечеси, тамак-ашы жана жашоосу Алланын байыркы планын аткаруу үчүн келгендигинин белгиси болгон.
Инжил – тарыхый хроника
Инжилде мындай дейт:
“Рим падышасы Тиберийдин падышачылыгынын он бешинчи жылы эле. Жүйүт аймагында Понтий Пилат, Галилеяда Ирод Антипас, Итурея жана Трахонит аймактарына Ироддун бир тууганы Филип, Абиленеяда Лусаний акимчилик кылып, Анас менен Кайапа башкы ыйык кызмат кылуучу болуп турганда, ээн талаада Захариянын уулу Жаканга Кудайдан сөз айтылды.”
Лука 3:1-2
Бул сөз менен Жакан алейхи саламдын пайгамбарчылык кызматы башталат жана бул абдан маанилүү учур, анткени анын кызматы көптөгөн белгилүү тарыхый лидерлердин башкаруусу менен байланыштуу. Бул жерде канча өкүмдар айтылганына көңүл буруңуз. Мунун баары бизге Инжил окуяларынын тарыхый тууралыгын текшерүүгө мүмкүндүк берет. Тарыхта Тиберий Цезарь, Понтий Пилат, Ирод, Филипп, Лисания , Анна жана Кайапа сыяктуу адамдар болгондугун жүйүт жана динге негизделбеген булактардан билебиз. Ал тургай, ар бир башкаруучу аталган титулдардан ишенимдүү тарыхый негизи бар (Понтий Пилат – башы, Ирод – тетрах ж.б.). Бул таза тарыхый көз караштан алганда да биз ишенимдүү тексттер менен алектенип жатканыбызды көрсөтүп турат.
Тиберий Цезарь 14-жылы Рим тактысына отурган. Бул анын башкаруусунун 15- жылы болсо, демек, Жакан пайгамбарга биздин замандын 29-жылдарында Кудайдын аяндары келе баштаган.
Жакандын насааты: Тобо кылгыла жана күнөөңөрдү мойнуңарга алгыла
Бул насаат эмне жөнүндө? Жакандын насааты анын жашоосу сыяктуу жөнөкөй. Анын сөздөрү так жана ынанымдуу. Инжил мындай дейт :
Бир нече жылдан кийин чөмүлдүрүүчү Жакан келип, Жүйүт жериндеги ээн талаада мындай деп жар сала баштады: «Тобо кылгыла! Анткени Асман Падышачылыгы жакындап калды».”
Матай 3:1-2
Кандайдыр бир мааниде бул насаат бир гана чындыкты жарыялоого негизделген – Асман Падышачылыгы жакын. Забур пайгамбарлары Жакандан алда канча мурда Кудайдын Падышалыгынын келишин жарыялашканын жогоруда айтканбыз . Жакан (алейхи салам) өзгөчө бир кабар менен келди – Кудайдын Падышалыгы эшикте.
Бирок, эл тобо кылбаса, анын келишине даяр болбойт. Анын үстүнө, эгер алар тобо кылышпаса, бул Падышачылыкка таптакыр кирбейт. Өкүнүү – «ой жүгүртүүңдү өзгөртүү, оюңду өзгөртүү, мурункудан башкача ойлонуу» дегенди билдирет. Бирок алар эмнеден улам “ойлорун өзгөртүүгө” тийиш ? Жакандын (алейхи салам) насааттарына болгон эки түрдүү реакция муну түшүнүүгө жардам берет – алардан тобо кылуу деген эмне экенин түшүнөбүз. Инжилде адамдар Жакандын насаатына төмөнкүдөй мамиле кылганы айтылат :
…күнөөлөрүн моюндарына алып, ачык айтып жатышты. Жакан аларды Иордан дарыясында сууга чөмүлдүрүп жатты.”
Матай 3:6
Адам ата менен Обо эне тыюу салынган жемиштен жегенден кийин, Адамдын белгиси жөнүндөгү Китептеги макаладан эстегендей:
Күн салкын болуп турганда, бактын ичинде жүргөн Кудай-Теңирдин үнүн угуп, Адам менен аялы Кудай-Теңирдин жүзүнөн качып, бактагы дарактардын арасына жашынып калышты.” (Башталыш 3:8).
Ошондон бери адам күнөөсүн жашырып, эч нерсе кылбагандай түр көрсөтүү адатка айланган. Күнөөңдү мойнуна алып, тобо кылуу өтө кыйын. «Кыз Уулунун белгиси» деген макалада Дөөт (алейхи салам) жана Мухаммед (алейхи салам) сыяктуу улуу пайгамбарлар да өз күнөөсүн мойнуна алышы керек экенин айтканбыз. Бул бизге абдан кыйынчылык менен берилип жатат, анткени мунун баары күнөө жана уялуу сезими менен байланышкан. Мындан башка эч нерсе. Бирок, Жакан (алейхи салам) дал ушул жөнүндө айткан – адамдар тобо кылуу аркылуу Кудайдын Падышачылыгынын келишине даярдануусу керек.
Жакан тобо кылуудан баш тарткан элдин диний жетекчилерине эскерткени
Диний жетекчилердин айрымдары өкүнүшкөн, бирок көбү чындыкты тааныбай, күнөөлөрүн мойнуна алышкан эмес. Инжилде мындай дейт :
“7 Ошондо экөөнүн тең көздөрү ачылып, өздөрүнүн жылаңач экенин билишти да, анжыр жалбырактарын бириктирип тигип, өздөрүнө алжапкыч жасап алышты. 8 Күн салкын болуп турганда, бактын ичинде жүргөн Кудай-Теңирдин үнүн угуп, Адам менен аялы Кудай-Теңирдин жүзүнөн качып, бактагы дарактардын арасына жашынып калышты. 9 Ошондо Кудай-Теңир Адамды: «Сен кайдасың?» – деп чакырды. 10 Адам: «Бактан Сенин үнүңдү угуп, коркуп кеттим, анткени мен жылаңачмын, ошондуктан жашынып калдым», – деди.”
Матай 3:7-10
Фарисейлер менен садукейлер Мусанын мыйзамын окутуучулар болушкан. Алар такыбаа болушкан жана Мыйзамдын бардык осуяттарын (намаз, орозо, курмандык чалуу ж.б.) аткарууга болгон күчүн жумшашкан. Кимдир бирөө жана бул адамдар шарият илими жана диний ынталары менен Аллахтын ырайымына ээ болорунан эч ким күмөн санаган эмес. Бирок Жакан (алейхи салам) пайгамбар аларды «жылан тукумдары» деп атап, аларга сот болоорун эскерткен! Эмнеге? Анткени алар адамдын чындап эле тобо кылганын билүүгө мүмкүн болгон «тообо кылуунун жемиштерин» беришкен эмес. Алар күнөөлөрүн мойнуна алышкан жок; аларды динчилдиктин экранынын артына жашырышкан. Улуу пайгамбар Ибрахимдин (алейхи салам) үй-бүлөсүнө таандык болуу аларды текебер жана өзүнө канааттандырган. Бул менчигинде эч кандай жаман нерсе болгон эмес, бирок алар өз күнөөлөрүн көрүп, моюнга алгылары келген эмес.
Дөөттүн өкүнүшү баарыбыз үчүн үлгү
Демек, Жакан пайгамбардын эскертүүлөрү боюнча тобо кылуу жана күнөөлөрдү моюнга алуу биз үчүн негизги мааниге ээ экенин ачык көрсөтүп турат. Аларсыз биз Кудайдын Падышалыгына кире албайбыз. Фарисейлер менен садукейлерге берилген эскертүүлөр күнөөңөрдү диндин артына жашыруу канчалык оңой экенин эскертет. Бирок мунун бизге кандай тиешеси бар? Мунун баары биздин тобо кылбаган абалда калбашыбыз үчүн жазылган. Күнөөбүздү актап, аны жасаган жокпуз деп, өзүбүздөн жана башкалардан жашырбашыбыз керек. Пайгамбар тарабынан соттолуп, күнөөсүн мойнуна алган Дөөт (алейхи саламдан) үлгү алсак жакшыраак:
“3 Кудайым, мени Өзүңдүн улуу ырайымың боюнча ая, Өзүңдүн улуу кайрымдуулугуң боюнча күнөөлөрүмдү өчүрүп сал. 4 Күнөөлөрүмдү тазаргыча жууп, кылмышымдан тазала. 5 Анткени мен күнөөлөрүмдү мойнума алам, кылмышым көз алдымдан кетпейт. 6 Мен Сага, бир гана Сага каршы күнөө кылдым, Сенин көз алдыңда жаман иш кылдым. Сенин өкүмүң адилет, Сенин сотуң таза. 7 Мен бойго бүткөндөн тартып эле күнөөкөрмүн, энемден күнөөкөр болуп төрөлгөм. 8 Сен жүрөктөгү чындыкты сүйөсүң, ички дүйнөмө акыл бердиң. 9 Мага иссоп менен кан чач, ошондо таза болом. Мени жуу, ошондо кардан ак болом. 10 Мага кубаныч менен шаттыктын үнүн угуз, ошондо Сен талкалаган сөөктөрүм сүйүнөт. 11 Күнөөлөрүмдөн жүзүңдү бур, менин кылмыштарымдын баарын өчүр. 12 Кудайым, таза жүрөк жарат, рухумду жаңыла. 13 Менден жүзүңдү бурба, менден Өзүңдүн Ыйык Рухуңду алба. 14 Мага Өзүңдүн куткаруу кубанычыңды кайтарып бер, бийлиги бар Рухуң менен мени бекемде.”
Заб . 50:3-14
Тобо кылуунун жемиштери
Күнөөлөрдү моюнга алуу жана өкүнүү менен жаңы жашоого үмүт пайда болот. Адамдар Жакан пайгамбардан тообо кылуунун үзүрүн көрүү үчүн эмне кылуу керектигин сурашкан. Инжилде мындай деп айтылат :
“10 Ошондо эл Жакандан: «Анда эмне кылышыбыз керек?» – деп сурады. 11 Ал элге: «Кимдин эки кийими бар болсо, бирин кийими жокко берсин. Кимдин тамак-ашы болсо, ал да ушундай кылсын», – деп жооп берди. 12 Салык жыйноочулар да сууга чөмүлдүрүлүү үчүн келип, андан: «Устат, биз эмне кылышыбыз керек?» – деп сурашты. 13 Жакан аларга: «Силерге белгиленгенден ашык талап кылбагыла», – деп жооп берди. 14 Аскерлер да андан: «Бизчи, биз эмне кылышыбыз керек?» – деп сурашты. Ошондо Жакан аларга: «Эч кимге кысым көрсөтпөгүлө, бирөөгө жалаа жаппагыла, өзүңөрдүн маянаңарга ыраазы болгула», – деп жооп берди.”
Лука 3:10-14
Жакан Машайак болгонбу ?
Жакандын насааты ушунчалык ынандыраарлык болгондуктан, көптөгөн адамдар ал Машайакпы деп таң калышкан. Инжилде окуйбуз:
“15 Куткаруучуну күтүп жүргөн эл Жакан жөнүндө: «Бул Машайак эмеспи?» – деп ойлошту. 16 Жакан элдин бардыгына мындай деп жооп берди: «Мен силерди сууга чөмүлдүрөм, бирок менден Күчтүү келет, мен Анын бут кийиминин боосун чечүүгө да татыксызмын. Ал силерди Ыйык Рухка жана отко чөмүлдүрөт. 17 Анын күрөгү Өз колунда, Ал Өзүнүн кырманын тазалап, буудайды кампасына жыйнайт, ал эми саманды өчпөс отко салат». 18 Жакан элге дагы көп нерселер жөнүндө насаат айтып, Жакшы Кабарды жарыялап жүрдү.”
Лука 3:15-18
Корутунду
Жакан пайгамбар (алейхи салам) адамдардын жүрөгүн Кудайдын Падышачылыгынын келишине даярдоо үчүн келген. Бирок ал муну жаңы Мыйзам аркылуу эмес, өкүнүүгө жана күнөөлөрдү мойнуна алууга чакыруу менен кылган. Тобо кылуу бир катар эрежелерди жана эрежелерди сактоого караганда алда канча оор, анткени адам өзүнүн уяттуулугун жана күнөөсүн ачыкка чыгарышы керек. Ошол убактагы диний жетекчилер өкүнүп, күнөөсүн мойнуна алышкан эмес. Алар дининин артына жашынышты. Жана бул тандоо алардын жүрөктөрү Машайакты кабыл алууга жана Кудайдын Падышачылыгын жарыялоого даяр эмес болуп калганына алып келди. Жакандын эскертүүсү бүгүнкү күнгө чейин актуалдуу бойдон калууда. Ал бизди тобо кылууга жана күнөөлөрүбүздү моюнга алууга чакырат. Бирок биз буга даярбызбы?